نه کتابی که نویسنده آنها مشخص نیست

تاریخ سیستان

تاریخ محلی است که در دو مرحله تالیفشده است. مرحله اول از ابتدای بنای سیستان شروع می شود و تا زمان تاج الدینابوالفضل( 448 ه) ادامه دارد؛ آغاز مرحله دوم از سال 465 ه است و تا سال 725 ادامهمی یابد. مطالب کتاب در مورد مسائل  ی و تاریخ سیستان قبل از ورود اسلام و دوره اسلامی است و نیز در مورد تاریخ اسلام، پیامبر (ص)، خلفای راشدین،حضرت علی (ع) ، خلفای بنی امیه و بنی عباسی، تشکیل حکومت محلی صفاریان و به طورمفصل، سلطه سامانیان، غزنویان و سلجوقیان بر سیستان، ورود مغول و مطالبی در موردخوارج و حمزه آترک (آذرک)، اوضاع جغرافیایی سیستان شامل تقسیمات جغرافیایی، آب وهوا، معادن و حدود آنها، اوضاع فرهنگی و اجتماعی سیستان شامل آداب و رسوم و طریقتمردم سیستان قبل از اسلام و علما و رجال سیستان دوره اسلامی، شعر فارسی و شاعرانپارسی گوی و خراج سیستان و مقدار آن پس از فتح مسلمانان. تاریخ سیستان در سال 1314با تصحیح ملک الشعرای بهار در موسسه خاور به چاپ رسیده است.

2-     تاریخ حدیث نادرشاهی

تصحیح چهار متن است: احوال نادر شاه»از مولفی ناشناخته؛ واقعه خرابی دهلی به عهد محمد شاه از ورود نادر شاه والیایران» از مولفی هندی و فتحنامه نادرشاه» برای فرزند خود رضاقلی میرزا همراه بانامه احمد پاشا به نادر شاه و جوابی که نادر نوشت که این اثر از میرزا مهدی خاناسترآبادی، منشی الممالک و مورخ مشهور دربار نادر شاه می باشد. حدیث نادر شاهی باتصحیح و تحشیه و تعلیقات رضا شعبانی در سال 1356 در دانشگاه تهران به چاپ رسیدهاست.

3-     حدود العالم من المشرق الی مغر ب

جغرافیایتاریخی است که در سال 372 هجری به نام ابوالحارث محمد بن احمد از سلسله فریغونیانتالیف شده است. کتاب دارای یک مقدمه با عنوان گشایش کتاب» و هفت سخن است شاملاطلاعاتی در مورد کره زمین و نواحی پنجاه و یک گانه جهان و اقوام، آداب و رسوم،پادشاهان، محصولات، شغل و دین مردم هر ناحیه. خراسان ، ماوراء النهر، سند کرمان،فارس، خوزستان، جبال، دیلمان و آذربایجان از نواحی مورد بحث کتاب است. این اثر درسال 1362 با تصحیح منوچهر ستوده به چاپ رسیده است.

4-     عالم آرای صفوی

کتاب در سال 1086 هجری تالیف شده استو شرحی مفصل در مورد زندگانی، پادشاهی، کشورگشایی و کشورداری شاه اسماعیل صفویدارد. از دیگر مطالب کتاب خلاصه ای از تاریخ زندگی اجداد شاه اسماعیل است از فیروزشاه تا شیخ صفی و سپس با بیان مفصل تر تا شاه اسماعیل و نیز تاریخ شیروانشاهان،ازبکان، خانان ماوراءالنهر، تیموریان و عثمانی، آداب و رسوم و اعتقادات مردم ایران، رسم ها و آیین های پهلوانی، طبقات اجتماعی و عنوان ها و مناصب درباری، دیوانی،لشکری و کشوری و اصطلاحات صوفیه. این اثر با تصحیح یدالله شکری در تهران به چاپرسیده است.

5-     مجمل التواریخ و القصص

این اثر در سال 520 هجری تالیف شده وتاریخ مختصر عالم است عموماً و تاریخ ایران است خصوصآ. اصل کتاب بیست و پنج باباست  در باره کرنولوژی تاریخ ملوک و خلفا، تاریخ ایران باستان، تاریخ ترکان،هندوان، روم، بنی اسرائیل، عرب و تاریخ انبیاء (ع)؛ وقایع تاریخی دوران اسلامی ازسال اول هجری تا 520 هجری، تاریخ سلاطین ایران معاصر خلفای عباسی؛ القاب پادشاهان،مزارات؛ وصف شهرها، دریاها و رودها و آثار تاریخی. باب بیست و پنجم در نسخ اصلیموجود نیست. این اثر نیز با تصحیح ملک الشعراء بهار در سال 13 در چاپخانه خاوربه چاپ رسیده است.

6-     نامه دانشوران ناصری

نامه دانشوران به دستور ناصرالدین شاهو زیر نظر عده ای از وزرا دانشمند از جمله علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه و محمدحسنخان اعتمادالدوله تهیه شده است. کتاب در تراجم و احوال شخصیتهای ادبی، هنری، یو . است که به ترتیب نام اشخاص تنظیم شده است و در مورد هر فرد تا حد امکان ازریشه و اصل او مطالبی دارد. به هرحال این اثر را نمی توان به یک شخص خاصی نسبت دادبلکه باید آن را از جمله آثار گروهی قلمداد نمود. این اثر در سال 1338 در موسسهمطبوعاتی دارالفکر قم به چاپ رسیده است.

7-     جهان گشای خاقان

متن های شبه تاریخی عصرصفوی که بیشتر به کار قصه خوانان آن دوره می آمده، بیشتر به رمان های تاریخی شباهتدارند که امروز تألیف می شود هر چند خالی از عناصر واقعی نیز نیست. از این دستمتون کتاب جهانگشای خاقان است که تا چندی پیش تصور آن بود که متنی کهن است و دراوایل عصر شاه طهماسب نگاشته شده است یعنی سالهای 948 تا 955 و همین باعث شده استتا محققان به گمان متنی کهن به آن مراجعه کنند. درباره مؤلف متن که تنها ظاهرا دردو نسخه باقی مانده، اطلاع روشنی در آغاز نسخه ها نیامده است.  در مقالهآلکساندر مورتن اشاره  شده است  که کتاب جهانگشای خاقان را شخصی به نامبیجن قصه صفوی خوان یا بیجن تاریخ صفوی خوان تألیف کرده است. درباره فرد اخیراحتمال قوی می رود که اصالتاً فردی گرجی بوده است و کتاب خود را در اواخر عصرصفویه نگاشته باشد. درباره بیجن اطلاع خاصی در دست نیست تنها  از وی متنیدرباره رستم خان سپهسالار که در 1055 به قتل رسیده در 1104 به نام تاریخ رستم خان در دست است که در آن شرح حال زندگی رستم خان و خلاصه ای از روزگار شاه صفیرا آورده است. به هر حال می توان گفت که کتاب جهانگشای خاقان متنی است تألیف شدهدر اواخر عصر صفوی و اساسا شبه تاریخی.

8-     تاریخ شاهی

کتابی  است به فارسی در باره دورانحکومت سلسله قراختائیانکرمان در سده هفتم. ناصرالدین منشی، مؤلف تاریخ شاهی را خواجه شهاب‌الدینابوسعید معرفی کرده‌است.تاریخ شاهی مشتمل بر فصول متعددی است و در دو بخش تنظیمشده است. مباحث بخش اول عبارت است از: ت مدن، اخلاق و خصال پادشاهان و وزیران،وم دبیر و وزیر و آداب خدمتگزاری، همچنین رساله ای کوتاه از خواجه نصیرالدین طوسی در آیین کشورداری و ترجمه فصلی از جاویدان خرد ابوعلی احمد بن محمد مسکویه از عربی به فارسی. بخش دوم کتاب در باره تاریخ کرمان است ومؤلف ضمن شرح رویدادهای سلطنت قُتلُغ ترکان، به اهتمام او در امور وقفی و ذکرموقوفاتش پرداخته است. آخرین فصل کتاب که ناتمام مانده، با وقایع ۶۶۸ به پایانرسیده‌است.

9-     تاریخ جبل و دیلم  

                   اینکتاب در زمان فحرالدوله دیلمی برادر عضدالدوله دیلمی نو شته شده است

اهمیت خواندن تاریخ

آرمانها واهداف مشروطه

«زینب پاشا» و مبارزه علیه بیداد قاجار