1ـ قاعده ی اول: اشتیاق
ایجاد اشتیاق اولین و مهم ترین شیوه برایآوردن نشاط به هر کلاسی است. حتی اشتیاق خود شما برای موضوع درس و آموزش آن کلید موفقیتاست. هرگونه فقدان نشاط، برای دانش آموزان غیرقابل قبول است. اما اشتیاق چیست؟ اینواژه (enthusiasm) که ریشه اش به یونان باستان برمی گردد به معنایایجاد شور و حال در شماست. به عبارت دیگر اشتیاق آن حالتی است که شور و شوق را برانگیزاند.آموزگاران باید برانگیخته شوند و دانش آموزانشان را نیر برانگیزانند. برای برانگیختهشدن، شما باید به آن چه تدریس می کنید عشق بورزید. لازم است که موضوع درستان را بشناسیدو هر روز در مورد آن مطالب بیش تری بیاموزید و آن چه را تدریس می کنید بخشی از وجودتانسازید. هنگامی که دانش آموزانتان این کیفیت را ببینند و درک کنند خودشان برانگیختهو نسبت به آموختن تاریخ مشتاق می شوند.
2ـ قاعده ی دوم: به کتاب یا جزوه ی درسیکم تر تکیه کنیم
شمار بسیار زیادی از کتاب ها و جزوه هایدرسی تاریخ مبهم، کسل کننده و بی شور و حال هستند. ما به واقع نمی توانیم جزوه را بهتنها منبع خود نیز مبدل سازیم. اجازه دهیم کتاب و جزوه، طرح کلی دوره ی آموزشی را تعیینکند و ما با استفاده از دیگر منابع، به ویژه منابع دست اول، تدریس کنیم. بهترین منابعتاریخی را که لذت مطالعه را ایجاد می کنند برگزینیم.
3ـ قاعده ی سوم: از منابع دست دوم مناسباستفاده کنیم
منابع دست دوم برای قرار گرفتن در موقعیتاصلی و ایجاد حس منابع دست اول در شما نقشی اساسی دارند. اگر چه ممکن است شما وقتیرا به این گونه منابع اختصاص دهید یا ندهید، اما وظیفه ی ما به هر حال، آماده سازی دانش آموزانمان به وسیله ی ارائه پس زمینهای برای درک منابع دست اول است؛ منابع دست دوم این چارچوب کاری و یا اوضاع و احوالرا فراهم می آورند.
4ـ قاعده ی چهارم: به مسائلی توجه کنیمکه امروز اتفاق می افتد
نگاه به تاریخ به عنوان روایت جنگ ها، نبردها،پادشاهان و رؤسای جمهور را رها کنیم و به مسایلی چون نژاد، طبقه و جنسیت فکر کنیم.امروزه این مسایل بسیار بیش تر در زندگی ما نقش دارند. جنسیت و جغرافیا یا مکان بهیک اندازه اهمیت پیدا کرده اند و با این مسایل است که ما خودمان را می شناسیم. چنانچه ما می خواهیم تساهل را آموزش دهیم ناچار خواهیم بود تا احترام به نژادها، طبقاتو جنسیت ها را یاد بدهیم. برای دانش آموزان دبیرستانی بالاتر، ما شاید بتوانیم چگونگیپدیدار شدن این مقوله را نیز تبیین کنیم.
5ـ قاعده ی پنجم: از تاریخ محلی به میزانفراوانی برای آموزش تاریخ استفاده کنیم
برخی روایدادهای تاریخی، چنان چه دانش آموزبتواند نمودی محلی از آن ها ببیند، می توانند اثری بسیار عمیق تر بر او بگذارند. بازسازیری که دچار زمین لرزه شده است و یا حفاری که در این مکان انجام شده است. لذا دانش آموزانرا به ارتباط برقرار کردن با گذشته وا می دارد. این چهره های تاریخی، فرهنگ واقعی بشردر ناحیه ای هستند که ما تدریس می کنیم. من تضمین می کنم که دانش آموزان با این شیوهدوره ی بازسازی را خیلی بهتر از این که اگر آن ها را فقط در جزوه های درسی مطالعه میکردند به یاد خواهند آورد؛ یا این که از دانش آموزان بخواهید روایت های مربوط به دورهی بازسازی را در رومه های محلی مطالعه کنند.
6ـ قاعده ی ششم: از موسیقی [سرود] و فیلم برای تحریک آن دسته از احساسات که با مطالعهبرانگیخته نمی شوند بهره ببریم
موسیقی می تواند احساسات را به طرزی بیهمتا برانگیزد. شروع درس با یک آهنگ می تواند یخ بحث را که ما اغلب در هنگام شروع کلاسبا آن رو به روییم، بشکند. به دانش آموزان کمک کنیم تا مهارت های شنوایی خود را ازطریق بر روی کاغذ آوردن معانی دریافتی از ترانه ها، رشد دهند. این امر نشان می دهدکه مباحث چه قدر برای ما اهمیت دارند و به خصوص کمک می کند تا آن ها آوازهای خواندهشده در گویش های متفاوت را نیر بفهمند. در اجرای نسخه های گوناگون یک آهنگ تردید نکنیمتا با این کار نشان دهیم که چگونه مردم می توانند یک آهنگ را از اوضاعی گرفته و برایهدفی دیگر بازسازی کنند. فیلم نیز می تواند شیوه ای قدرتمند برای جلب توجه دانش آموزانمانباشد. اما باید مواظب باشیم که از فیلم به جای تدریس استفاده نکنیم. به جای آن، فیلمرا آموزش دهیم. به دانش آموزانمان بگوییم که در فیلم به دنبال چه هستیم. فیلم را درلحظات حساس متوقف کنیم و اظهار نظر آن ها را بخواهیم. احساس نکنیم که ناچاریم همه یفیلم را پخش کنیم. از فیلم نیز به مانند هر منبع دیگری استفاده کنیم. برخی فیلم هاهستند که ما می خواهیم تمام آن را آموزش دهیم.
7ـ قاعده ی هفتم: سواد خود را درباره یرایانه افزایش دهیم
در مورد راه هایی که اینترنت به غنی سازیشیوه ی تدریس ما یاری می رساند، مطالعه کنیم. بهترین پایگاه های اطلاعاتی را، برایمطالبی که آموزش می دهیم، بیابیم و آن ها را به دانش آموزانمان معرفی کرده و بحث کنیمکه در این سایت ها چه یاد گرفته اند. درست همان گونه که ما به دانش آموزامان تشخیصمیان منابع چاپی سودمند و ضعیف را می آموزیم، به همان صورت نیز باید به آن ها یاد بدهیمکه از چنان تفاوت گذاری برای استفاده از منابع الکترونیک نیز استفاده کنند. سال هاما به دانش آموزانمان آموخته ایم که مطلبی به صرف این که در کتابی آمده است صحیح نیست،حال ما ناچاریم این مطلب را روشن سازیم که یک مطلب به صرف این که در اینترنت وجود داردنمی تواند صحیح باشد. منبع اطلاعات آن چیست؟ شما چگونه می توانید پاسخ دهید؟ با استفادهاز این شیوه نه تنها درکی بهتر از گذشته به دست می آورند، بلکه مهارتی می آموزند که می تواند در دیگر وجوه زندگیشان نیز مورد استفادهقرار گیرد. هنگامی که ما تاریخ را برای دانش آموزانمان هیجان انگیز می سازیم آن ها انگیزه می یابند که بیش تر بیاموزندو بنابراین درکی عمیق تر از معنای گذشته به دست می آورند. از این رو به استفاده ازفناوری های نوین در تدریسمان توجه نشان دهیم. دانش آموزان ما به خاطر محرک های چالشبرانگیزی که ارائه داده ایم سپاسگزار ما خواهند بود.
آموزش تاریخ از طریق بازی و مسابقه
هنگامی که دل ها نشاط یافتند، علم و کمالرا در آن ها به ودیعه بگذارید و هرگاه از نشاط تهی و گریزان شدند، آن ها را وداع کنید؛زیرا دل ها در چنین حالتی آماده ی فراگیری علم نیستند.»
[بحارالانوار، جلد 78، ص 379]
جان دیویی، دانشمند معروف تعلیم و تربیتنیز در مورد علاقه و انگیزه های درونی فراگیرنده می گوید: علاقه جرقه ای است که بدون آن، شعلهی یادگیری فروزان نمی شود.»
یادگیری امری دو سویه است و به توافق هردو طرف نیاز دارد. به این ترتیب، معلم نمی تواند بدون توجه به انگیزه و علاقه ی دانشآموزان تدریس کند، زیرا تدریس تزریق نیست.
انجام مسابقه و سرگرمی و بازی در کلاس تاریخباعث ایجاد انگیزه و شور و نشاط خواهد شد.
شما دبیر گرامی می توانید پس از مطالعهو بررسی این بازی و رفع نقایص احتمالی آن، شور و نشاط را به کلاس خود هدیه کنید.
پاسخ های درست و نادرست را از هم جدا کنو علت را توضیح بده
مراحل اجرا
ابتدا معلم با توجه به موضوع درس، جملاتیرا روی کارت هایی می نویسد. این جملات به دو صورت درست و نادرست نوشته می شوند و دردو پاکت جداگانه قرار می گیرند. سپس دو دانش آموز برای اجرای مسابقه آماده می شوند.دانش آموز A و دانش آموز B. هر دو دانش آموزهم زمان در پاکت ها را باز می کنند و در زمان تعیین شده، کارت های صحیح و غلط را جدامی کنند و درباره ی درست یا نادرست بودن آن توضیح می دهند.
توجه: جملات درست و نادرست هر دو دانش آموزAو B یکی هستند و هنگامی که پاسخ می دهند،معلم در ابتدا در مورد درست بودن یا نبودن آن توضیحی نمی دهد و پس از توضیح دانش آموزB، اگر لازم بود توضیح می دهد و مشخص می کند که پاسخشان صحیح بوده است یا نه.
درس تاریخ پایه ی دوم
درس شماره ی 3
کارت های دانش آموز B همهمین جملات است. هر کدام سریع تر پاسخ صحیح را مشخص کرد و پاسخ های صحیح بیش تری داد،برنده ی بازی است.
پیشنهاد: می توان هنگامی که دانش آموزانمشغول باز کردن پاکت و جدا کردن جملات درست و نادرست هستند، نوعی موسیقی را که معمولاًدر مسابقات استفاده می شود، پخش کرد تا این کار در آرامش انجام شود و احیاناً بقیهی دانش آموزان به جای حرف زدن، موسیقی را گوش دهند. در تهیه ی کارت ها می توان از رنگ های گوناگون استفادهکرد.
نتیجه گیری
قرآن به عنوان کتاب آسمانی با بیان داستانهای گذشتگان و انبیاء تأکید بر مطالعه تاریخ دارد از آن جهت که می توانیم از آن هاعبرت و تجربه کسب نماییم.
و باید توجه به دلایل بی علاقگی دانش آموزانداشته باشیم تا بتوانیم با توجه به امر تدریس تاریخ از روش های جدید ارائه شده استفادهنماییم.
و می توانیم با استفاده از شیوه های جدید،دانش آموزان را به این درس علاقه مند ساخته و جلوگیری از افت تحصیلی نماییم. امید کهثمربخش باشد.
منابع
1. راهنمای عملی روش های مشارکتی و فعالدر فرآیند تدریس ـ منوچهر فضلی خانی
2. الگوهای تدریس ـ بورس، جویس و همکاران
3. مجلات رشد آموزش تاریخ ـ شماره های، 20، 26، 43، 44، 45،
دانش ,ی ,های ,ها ,کنیم ,استفاده ,دانش آموزان ,آن ها ,دانش آموز ,قاعده ی ,منابع دست
درباره این سایت